به گزارش خبرگزاری مهر، کیهان نوشت: سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت با بیان اینکه بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در جهان، جان خود را بر اثر ابتلاء به کرونا از دست داده‌اند، می‌گوید: «چیره شدن بر این بیماری نوپدید و حل این چالش جهانی مستلزم تقویت همکاری مردم در عمل به توصیه‌های بهداشتی و نهادینه شدن حفظ مسئولیت‌پذیری اجتماعی در همه مردم است.»
به نظر می‌رسد، یکی از دلایل شیوع این است که برخی افراد خیال می‌کنند مرگ براثر ابتلاء به کرونا فقط برای دیگران است. اینها همان گروهی هستند که هر روز اهتمامشان برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی کم و کمتر می‌شود. در آخرین آمار به ۳۰ تا ۴۰ درصد رسیده است.
دلهره برای تشخیص ابتلاء
البته روی دیگر سکه برا ی مهار کرونا گرفتن تست‌های مکرر جهت تشخیص بیماری است.
بنا به گزارش برخی شاهدان عینی که جهت گرفتن تست مراجعه کرده‌اند؛ الان برخی مراکز با کمبود کیت تشخیص مواجه بوده و نهایتاً تنها از افرادی تست می‌گیرند که قبلاً گرفتار کرونا بوده‌اند و حالا می‌خواهند جواب تست منفی خود را جهت بازگشت به محیط کارشان بگیرند.
امیر حسین بسطامی یک شهروند که با خستگی مفرط و گرفتگی شدید عضلانی برای تشخیص ابتلاء به یک درمانگاه مراجعه کرده، برایمان توضیح می‌دهد: «صبح به حدی بی‌حال بودم که توان برخاستن از رختخواب و وضو گرفتن را نداشتم.
ساعاتی بعد به درمانگاه مراجعه کردم. پزشک این مرکز درمانی از من سؤالاتی مبنی بر اینکه به جز خستگی و بی‌حالی آیا سردرد، دل درد و تهوع هم دارم یا نه؟ پرسید.
من تنها خستگی و درد عضلانی را احساس می‌کردم. پزشک گفت؛ باید به منزل بروم و استراحت کنم، چنانچه علائم دیگری نظیر دل درد و تهوع آشکار شد، باز گردم.»
وی درباره اضطراب روحی خود در این شرایط می‌گوید: «باز هم می‌ترسیدم که مبتلا شده باشم، بنابراین به یک آزمایشگاه برای انجام تست مراجعه کردم. آزمایشگاه مملو از مراجعه‌کننده بود. پذیرش به من پاسخ داد؛ تنها از آن دسته افرادی تست می‌گیریم که کرونایی بوده و حالا برای تشیخص منفی بودن مراجعه کرده‌اند، چرا که تعداد محدودی کیت تشخیص در اختیار داریم.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «از من مشخصات و شماره تلفن گرفتند که به محض دریافت کیت تشخیص، تلفنی اطلاع داده و پذیرشم کنند، اما متأسفانه تا این لحظه هیچ تماسی از آزمایشگاه دریافت نکرده‌ام.»
اولین علائم کرونا قبل از مثبت شدن تست
عبدالله نژاد کارشناس بیماری‌های مرکز بهداشت مهاباد ضمن بر شمردن علائم شایع کرونا، درباره اولین علائم کرونا توضیح می‌دهد: «بیماران مبتلا به کرونا به طور گسترده پیش از سایر علائم رایج از مشکلات عصبی مانند سردرد، سرگیجه، کاهش هوشیاری رنج می‌برند. همچنین برخی تحقیقات ثابت کرده است، مشکلات مرتبط با دستگاه گوارشی همانند دل پیچه و اسهال پیش از علائمی مانند تب و سرفه خود را نشان می‌دهند.»
این مقام مسئول در مهاباد با بیان اینکه ابتلاء به کروناویروس با علائم سرماخوردگی از جمله گرفتگی و آبریزش معمولی بینی ارتباط ندارد، می‌افزاید: «در بسیاری از بیماران، از بین رفتن حس بویایی اولین علامت ابتلاء به کروناویروس است که در مرحله اولیه بیماری تجلی پیدا می‌کند و در صورت بروز چنین نشانه‌ای باید اقدامات لازم برای مبارزه با کرونا انجام شود.»
عبدالله نژاد اذعان می‌دارد: «علایم رایج کرونا در گروه‌های سنی مختلف با یکدیگر متفاوت است و تب و سرفه در بزرگسالان شایع‌تر است، اما در کودکان و نوجوانان این گونه نیست و بسیاری از کودکان مبتلا به کرونا هیچ علائمی ندارند.»
کارشناس بیماری‌های ستاد مرکز بهداشت مهاباد با بیان اینکه ۵۵ درصد کودکان از بی‌حالی و ضعف رنج می‌برند، تصریح می‌کند: «مشکلات مختلف پوستی شامل خارش، التهاب، جوش و … با اسهال از جمله شایع‌ترین علائم کرونا در کودکان مبتلا بوده است.
همه‌گیری ویروس کرونا در جهان همچنان ادامه دارد و دولت‌ها هنوز موفق به مهار و کنترل شیوع بیماری در جامعه نشده‌اند. تنها امید دانشمندان این است که بتوانند با شناسایی رفتار ویروس و آگاه سازی مردم نسبت به آن، زنجیره شیوع در جامعه را قطع کنند.»
منابع عاطفی ما رو به اتمام است
علیخواه عضو گروه جامعه‌شناسی دانشگاه گیلان با ورق زدن خاطرات ذهنی‌اش در ایام کرونایی می‌گوید: «با یکی از دانشجویان قدیمی‌ام درباره اوضاع و احوال این روزهای جامعه حرف می‌زدیم. می‌گفت؛ در ماه‌های اخیر گاهی از رفتارهای خودش متعجب می‌شود. مثلاً هنگام تماشای اخبار مربوط به مرگ ۲۷۹ نفر بر اثر ویروس کرونا بی‌هیچ واکنشی، مشغول انجام کارهای روزمره خود بوده، گویی خبر مرگ به عادی‌ترین خبر این روزها مبدل شده است.
سوال او آن بود که چرا مرگ این قدر برای او و برای بسیاری از اطرافیانش عادی شده و دیگر واکنش جدی کسی را برنمی‌انگیزد؟»
این جامعه‌شناس در ادامه می‌گوید: «فرد در بحران کرونایی، زیر فشار شدید رفتار کردن به شیوه‌ای عقلانی قرار می‌گیرد. او با توجه به شرایط بحرانی کرونا کم‌کم یاد می‌گیرد که درباره پدیده‌های اطرافش نه با قلب، که با مغز واکنش نشان دهد. پیامد این امر «بی‌تفاوتی»، «دلزدگی» و «تحریک‌ناپذیری» تدریجی است. در این بحران، محرک‌های توجیه برانگیز زندگی، آن‌قدر زیاد می‌شوند که فرد نمی‌داند به کدام یک جواب دهد؟ فرد یاد می‌گیرد که دیگر نمی‌تواند برای هر آنچه می‌بیند، اشک بریزد و غمگین شود.»
از وی سوال می‌کنم: «چرا فرد چنین شیوه‌ای برای زندگی برمی‌گزیند؟» این جامعه‌شناس پاسخ می‌دهد: «چون منابع عاطفی او محدود است. منابع عاطفی ما انسان‌ها، درست مانند منابع اقتصادی‌مان می‌تواند تمام شود. ما نمی‌توانیم به همه محرک‌های آزاردهنده اطرافمان واکنش نشان دهیم و مدام رنجیده‌خاطر شویم. اگر این‌گونه رفتار کنیم در جایی منابع عاطفی ما به اتمام می‌رسد و کم می‌آوریم. از همین رو یاد می‌گیریم که باید نسبت به بعضی پدیده‌ها چشم‌هایمان را ببندیم یا از آنها کمی فاصله بگیریم، چرا که انبوهِ محرک‌های بیرونی، خارج از ظرفیت و توانمان برای نشان دادن واکنش است. این وضعیت در حقیقت مکانیسمی برای بقاست.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر تنها حوادت و فجایع کرونا را به خاطر آوریم یا مجسم کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که منابع عاطفی ما چقدر محدود است و دیگر در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که نمی‌توانیم به همه پدیده‌های تراژیک واکنش نشان دهیم. متأسفانه به نقطه‌ای از حیات اجتماعی رسیده‌ایم که دیگر مرگ چند صدنفر توجه‌برانگیز و باعث تحریک احساسات ما نمی‌شود، چرا که در آن سوی «بی تفاوتی یا تحریک‌ناپذیری عاطفی» واقعیت تلخی به نام «خستگی مطلق» و «دلزدگی از رنج اجتماعی» نشسته است. اینها، در حقیقت مکانیسم بقا و سرپا ایستادن است. این وضعیت را می‌توان به عنوان تراژدی تلخ زندگی در حال حاضر دانست.»
گروه بندی افراد پرخطر در بحران روانی کرونا
احساس تنهایی و جدایی از خانواده، دشواری گفت وگو درخصوص بیماری با اقوام و نگرانی دوستان و نزدیکان نیز گاه آدمی را از انجام اقدامات روزمره بازداشته و این مسئله می‌تواند اضطراب و تنش و افسردگی را به همراه داشته باشد.
این پدیده همچنین به طور طبیعی با بحران اقتصادی در جهان همراه بوده و باعث افزایش مشکلات اقتصادی جامعه و همچنین بروز برخی آثار روانشناختی نظیر ناامیدی، درماندگی، اختلافات خانوادگی شده است.
اعظم کریمی مدیرکل برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی وزارت ورزش وجوانان درباره کنترل پیامدهای روانی کرونا در جامعه می‌گوید: «یکی از راهکارهای کاهش و رفع این پیامدها، گسترش سطح مشاوره‌های روانشناختی در کنار برخی اقدامات با هدف امیدبخشی است.
مشاوره‌های روانی از دوران شیوع کرونا در کشور آن‌گونه که باید دیده نشده و انجام آن به سامانه ۴۰۳۰ محدود است.»
وی می‌افزاید: «شماری از استارت آپ‌ها در سطح کشور اقدام به برگزاری مشاوره‌های مجازی و آنلاین کرده‌اند، اما این مشاوره‌ها نیز اغلب به زمینه‌های پزشکی محدود و سلامت روان در سطوح کم اهمیت‌تر طبقه‌بندی شده است.»
کریمی تاکید می‌کند: «این پتانسیل مشاوره‌ای نه فقط برای ارتقای سلامت روان شهروندان که به منظور بهره‌مندی کادر درمان در بیمارستان‌ها نیز با گذران روند فرسایشی بیماری، خستگی‌های مداوم کادر درمان و نیاز به کسب آرامش روان هم اثربخش خواهد بود و مشاوران متخصص، روان درمانگرها، روانشناسان بالینی و روانپزشکان بی‌شک در این دوران نقش مؤثری خواهند داشت.»
وی به گروه پرخطر دیگری که در معرض مستقیم پیامدهای روانی کرونا قرار دارند، اشاره کرده و می‌گوید: «تامین سلامت روانی جامعه، در بحران کرونا مستلزم گروه‌بندی‌های متعدد با رویکردهای متناسب است؛ به عنوان مثال یکی از اقشار آسیب‌پذیر در این بحران، نوجوانان هستند که با تعطیلی مدارس و لغو رویدادهای اجتماعی، مهم‌ترین لحظات زندگی را از دست داده و از فعالیت‌های روزمره نظیر گفت وگو با دوستان و همسالان و شرکت در کلاس‌های آموزشی حضوری محروم و برخی احساسات همچون اضطراب، انزوا و ناامیدی را تجربه می‌کنند.»
اضطراب مخرب و شدید ناشی از ویروس کرونا
اخبار بیماری و فوت، در کنار این واقعیت که بسیاری از افراد ممکن است تا دو هفته یا بیشتر ناقل ویروس باشند و حتی خودشان هم از آلودگی خودشان آگاه نباشند، موجب شده است تا ترس و استرس بسیاری برای افراد در مواجهه با این ویروس ایجاد شود. استرس به این دلیل به وجود می‌آید که ما آینده و زندگی خودمان یا عزیزانمان را در خطر می‌بینیم.
استرس و ترشح هورمون کورتیزول ناشی از استرس، یک واکنش طبیعی بدن است و هیچ فرد عادی و طبیعی نمی‌تواند ادعا کند که در این شرایط استرس ندارد، اما سوال اصلی این است که این استرس مفید است یا مضر؟
فاطمه محرابی یک کارشناس ارشد روانشناسی برایمان درباره خوب و یا بد بودن اضطراب کرونا توضیح می‌دهد: «ایجاد این حس طبیعی است و موجب می‌شود تا انسان بتواند از موقعیت خطرناک دوری کند. اگر استرس ناشی از بیماری کووید ۱۹ موجب شود تا افراد، بهداشت فردی، دوری از اجتماعات و افراد دیگر و قرنطینه خانگی را با دقت رعایت نماید، این استرس بسیار مفید و سازنده خواهد بود به شرط آنکه از رفتار منطقی تجاوز ننماید و حالت بیمارگونه به خود نگیرد.
بنابراین اگر شما در حدی دچار استرس شدید که تصمیم گرفتید دستورات بهداشتی را جدی بگیرید و آنها را دقیقاً اجرا کنید، می‌توان گفت شما استرس مفید و عاقلانه‌ای گرفته‌اید. این استرس را پس از اتخاذ راهکارهای بهداشتی لازم سعی کنید تا حد ممکن کنترل کنید و از افزایش آن و سرایت این استرس به فرزندان و کودکان جلوگیری کنید. اضطراب احساس ناخوشایند و نوعی دلواپسی مبهم که با چند احساس جسمی، مانند احساس خالی شدن سردل، تنگی قفسه سینه، تپش قلب، تعریق، سردرد یا میل جبری و ناگهانی برای دفع ادرار، بی‌قراری و میل برای حرکت همراه است.»
این روانشناس درباره پیامدهای دراز مدت اضطراب کرونا می‌گوید: «زمانی که ما در معرض استرس شدید و طولانی و در نهایت اضطراب قرار بگیریم و نتوانیم این اضطراب را مدیریت کنیم، در اثر افزایش شدید و طولانی مدت هورمون کورتیزول در بدن مشکلاتی از نظر جسمی ایجاد می‌شود. اگر حس می‌کنید دچار اضطراب مخرب هستید.
اضطراب شدید و طولانی مدت عوارضی را برای بدن دارد که باید از آن جلوگیری کرد. استرس نباید به کودکان منتقل شود، زیرا اثرات روانی بسیار مخربی برای آنها در پی خواهد داشت. در مورد عوارض استرس در کودکان و راه‌های مقابله با آن در آینده صحبت خواهیم کرد.
هورمون کورتیزول ترشح شده از غده فوق کلیوی، در دراز مدت می‌تواند عوارضی مانند موارد زیر را در پی داشته باشد:
اختلال در خواب، مشکل در میزان قند خون، چاقی، کاهش آستانه تحمل در روابط فردی و اجتماعی، اضطراب موجب کاهش عملکرد سیستم دفاعی می‌شود. در واقع یکی از مهم‌ترین پیامدهای اضطراب کرونا همین مورد آخر است. اضطراب باعث می‌شود تا سطح لنفوسیت‌ها که نوعی از گلبول سفید هستند پایین بیاید. اضطراب همچنین موجب افزایش التهاب در بدن شده و التهاب باعث فعالیت بیش ازاندازه سیستم دفاعی و در نتیجه کم شدن توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها و از جمله ویروس کرونا می‌شود.»
نظر شما